’We hebben veel mensen schade berokkend, maar bovenal hebben wij onszelf geschaad’
Deze zin komt uit de Basic Text (p. 15) en staat op één van de voorleeskaarten (‘Waarom zijn wij hier?’) die iedere meeting wordt voorgelezen.
De schade aan anderen; met name aan mijn kinderen en hun vader, was (en is) me altijd zonneklaar. De schade aan mezelf vond ik eigenlijk onzin; riekte mij teveel naar zelfmedelijden. Op een twee jaar durende slaapstoornis en ruim anderhalf jaar ernstige pijn in ongeveer mijn hele lijf -omdat ik ook lichamelijk langdurig over mijn grenzen was gegaan- na, vond ik dat ik nergens over moest zeuren. En bovendien was dat ook gewoon stom; ‘eigen schuld, dikke bult’.
En de keren dat ik geautomutileerd heb (zie blog ‘Zelfbeschadiging’), maar dat was juist de bedoeling, dat was ‘pijn voor pijn’.
Inmiddels bijna zes jaar onderweg, begin ik langzaam iets te zien van de ‘psychische schade’ die ik in gebruik heb opgelopen. Schade waarvan ik vond dat ik er geen recht op had, ik was er immers zelf bij. Maar begrijp nu ook dat het ‘jezelf geschaad’ vanuit het (NA-)programma liefdevol bedoeld is en niet beschuldigend. Gebeurtenissen die moeten helen, situaties waarvoor je jezelf moet vergeven.
Ik vind het nog altijd lastig, maar begin mezelf hierin wel beter te leren kennen en te begrijpen. Geholpen door bijzondere mensen die ik heb ontmoet, maar ook omdat ik nu een jaartje of vijf in een tak van sport werk waarin beschadigde mensen de ‘core business’ zijn én waar het wemelt van de psychologen. 😉
Wat ik onder andere geleerd heb, is dat je autonome zenuwstelsel een essentiële rol speelt bij psychische stress en trauma.
Je autonome zenuwstelsel regelt de onbewuste processen in je lijf. Het regelt je vitale lichaamsfuncties, zoals bijvoorbeeld je hartslag, je bloeddruk en je lichaamstemperatuur. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen: het para- en het (ortho-)sympathisch deel. Zij hebben een tegengestelde werking. Waar het parasympathisch zenuwstelsel werkzamer is in rust en zorgt voor ontspanning; oa. lagere hartslag en meer bloed naar je spijsverteringsorganen, gaat je (ortho-)sympathische zenuwstelsel juist ‘aan’ op momenten van actie; je hart gaat sneller kloppen, er gaat meer bloed naar je spieren en je wordt hyperalert.
Dat wist ik natuurlijk allemaal al. Ik had alleen nog nooit van de polyvagaaltheorie, ontwikkeld door de Amerikaanse neurowetenschapper en psycholoog Stephen Porges, gehoord..
De fysioloog Walter Cannon beschreef in de jaren ’20 van de vorige eeuw de ‘acute stress reactie’ ofwel de ‘fight-or-flight reactie’ vanuit het autonome zenuwstelsel het eerst. In eerste instantie werd gedacht dat deze reactie alleen bij acute stress optrad, maar inmiddels weten we dat dit ook bij chronische stress gebeurt. Of bij ‘relationele stress situaties’; situaties waarin we ons onveilig voelen omdat ons brein ze als -potentieel- onveilig heeft opgeslagen. Ook zijn er meerdere ‘F’s’ bekend, waarvan de belangrijkste ‘freeze’ is, maar traumatherapeuten werken ook met de begrippen ‘frenzy’ en ‘feign death’.
Allemaal nieuwe kennis voor mij, waarbij de eerlijkheid gebied te zeggen dat ik enkele jaren geleden ook absoluut niet open had gestaan voor deze informatie. Ik deed tenslotte niet aan gevoelens en emoties. Grappig, of eerder triest, als je beseft dat het autonome zenuwstelsel precies dat is: autonoom, er valt dus helemaal niets aan te willen of te controleren.
Wat wel helpt is begrijpen waar je gevoelens en reacties, vaak lijfelijk dus, vandaan komen.
Waarom ik in bepaalde situaties mijn onbevangenheid kwijt ben bijvoorbeeld, iets waar ik tegen ben; waar ik vaak boos en gefrustreerd over ben. Zeer waarschijnlijk omdat het me zoveel meer verdriet doet dan ik toe wil geven. Helaas zijn het niet alleen de dingen die gebeurd zijn tijdens mijn actieve verslaving, maar ook al lang daarvoor.
Maar begrijpen helpt, begrijpen is een begin..
Wat ik nu ook beter snap is waarom ik me vaak intuïtief thuis voel bij mensen die later ook ‘damaged good’ blijken te zijn, een troublesome mind en een heavy heart hebben of uit disfunctionele gezinnen komen. Het zijn misschien wel de mooiste en meest bijzondere mensen..
‘We all wear scars,
find someone
who makes yours feel beautiful.’
Gedichtje van Atticus (één van de vele mooie die echt raken) wat me dankbaar en gelukkig stemt. Omdat ik ook die gevonden heb in herstel; mensen die het leven lichter maken, van me houden met littekens, donkerte en al en me daarboven uit tillen (vooral die ene, de allerliefste..). Omdat het meestal gewoon goed is en de mogelijkheden eindeloos.
Herstel heeft me zoveel inzichten en antwoorden gegeven. Plus de peace of mind om niet altijd alles te bevragen en ter discussie te stellen. Die eeuwige scepsis, wat gaandeweg verworden was tot regelrecht cynisme, achter me te laten en weer te leven vanuit vertrouwen.
Te zijn, gelukkig te zijn. ‘Just be’ (in het Engels klinkt het toch beter).
Sowieso, om wederom Atticus te citeren (ik zit in een Atticus fase, hihi):
‘I would rather have a body full of scars and a head full of memories,
than a life of regrets and perfect skin.’
Niet dat ik nog een keuze heb, trouwens.. 🙂