In Nederland heeft ruim 100 personen (104 in 2017) per 100.000 personen een rechterlijke machtiging, die -per 1 januari van dit jaar- een zorgmachtiging heet. Deze mensen zijn niet van zichzelf, zij zijn van de staat. De staat zorgt -en bepaalt- voor hen.
Een groot deel van deze mensen kampt met ‘problematisch middelengebruik’. Als verslavingsarts (in opleiding) krijg je dus vaak te maken met mensen die niet persé zelf hebben besloten dat zij niet (meer) willen gebruiken, die op eigen initiatief iets aan hun verslaving willen doen, maar waarvoor wij hebben besloten. Waarvan wij vinden dat zij een probleem hebben waar wat aan gedaan moet worden.
Waarbij ‘wij’, de maatschappij in het algemeen en zorgprofessionals in het bijzonder zijn, en ‘wij’ dus de noodzaak voelen onze zorgklier te pas en te onpas over anderen uit te knijpen, zoals een collega laatst zei. Een nogal onsmakelijke uitdrukking die, bijpassende, onsmakelijke beelden oproept (bij mij tenminste). Maar zijn punt is duidelijk en terecht; het ene mens beslist (al doen we dat groepsgewijs en verschuilen we ons achter onze rol, onze functie, de wet, de regels en/of de maatschappij) over de andere mens. Wij zeggen tegen patiënten: Ik weet beter dan jij wat goed is voor jou.
Maar is dat zo?
Ik stel mijn patiënten vaak de vraag wat hun verslaving hen heeft gebracht en wat hij hen heeft gekost. Idealiter komen mensen er achter dat, aangezien verslaving een progressieve ziekte is, de ‘kosten-/baten analyse’ al sedert lange tijd doorslaat naar de negatieve kant.
Eerst gebruik je voor de ’high’, daarna gebruik je om de ‘low’ te voorkomen. En wordt de schade steeds groter..
Maar ik denk daarbij ook vaak terug aan het antwoord van een ‘doorgewinterde junk’. Na jarenlang als intraveneus drugsgebruikster op straat te hebben geleefd zat ze, ook alweer een heel aantal jaren, in het methadonprogramma en was nu opgenomen voor een alcoholdetox. Het afbouwen van de benzodiazepines, die worden ingezet om de ergste ontwenningsverschijnselen draaglijk te maken, lukte maar niet. Ze vond ze héérlijk. Ze was net zo oud als ik maar had geen tand meer in haar mond en een lever die het dreigde te begeven. ‘En tóch dokter, zei ze, en tóch, als ik het nog eens over kon doen, zou ik het niet anders doen.’ Maar ze kon het niet over doen en ze mocht ook niet op de oude voet verder; inmiddels was ze van de staat geworden. De zorgen om haar falende lever waren dermate groot dat er een rechterlijke machtiging op medische gronden was afgegeven.
In november 1934 lag Bill Wilson, zakenman en notoir alcoholist, weer eens in het ziekenhuis als gevolg van één van zijn vele slemppartijen. Naar eigen zeggen heeft hij toen in wanhoop uitgeroepen: ‘Ik doe alles om hiervan af te komen. Alles! Als er een God is, laat Hij dan nu een teken geven.’ Daarop zag hij een felle lichtflits en beleefde hij een uniek gevoel van extase. Bill Wilson werd Bill W. en, samen met dokter Bob, de oprichter van de Alcoholics Anonymous. Tot aan zijn dood in 1971 heeft hij geen druppel meer gedronken.
Maar niet iedereen heeft het geluk een ‘Hot Flash’ (zoals deze verlichte ervaring van Bill W. bekend staat) te beleven. Al ervaren sommige verslaafden wel een ‘rock bottom’ (daarover een hele aardige gelijknamige column in de LEF trouwens). Maar wanneer de één zijn absolute dieptepunt bereikt heeft en de weg naar herstel inslaat is de ander nog nauwelijks begonnen..
En er is dus een groep verslaafden waarvan wij vinden dat zij al lang beyond hun ‘rock bottom’ zijn en waarbij we ingrijpen.
Maar waarom mag je eigenlijk niet gewoon naar de klote? Waarom mag je niet aan je verslaving ten onder gaan?
Naar Las Vegas om je dood te drinken bijvoorbeeld, zoals Nicolas Cage in de film ‘Leaving Las Vegas’. Nog altijd één van mijn favoriete films over verslaving.
Nee, in de overgeorganiseerde verzorgingsstaat die Nederland heet hebben we ‘Bemoeizorg’. Ik citeer: ‘Bemoeizorg is een vorm van hulpverlening die zich voornamelijk richt op zorgwekkende zorgmijders (nee, nee, deze heb ik niet zelf bedacht, maar ik vind hem fantastisch -> I love alliteraties!); mensen die in behoeftige of anderszins verkommerde omstandigheden leven maar de stap naar de reguliere hulpverlening niet kunnen of willen maken.’
En natuurlijk is niet alleen de alliteratie fantastisch. Een organisatie die zich bekommert om verkommerde mensen. Prachtig. 😉
Zonder flauwekul, het is echt mooi. Vooral vanwege het ‘niet kunnen-deel’ van de mensen. Kom daar in de VS. maar eens om. Daar kom je, als je wit en rijk bent, overal mee weg en als je zwart en (dus?) arm bent kun je onbekommerd verkommeren. Of word je en passant door de politie vermoord.
Maar wanneer is het niet kunnen en wanneer wil iemand oprecht niet en moet je dat gewoon respecteren?
Moet je iedere verslaafde een zorgmachtiging gunnen om, tijdens een langere periode van abstinentie, clean and sober te besluiten wat hij/zij met zijn/haar leven wil?
Kan niet willen niet kunnen zijn of andersom? Of allebei? En kan dat veranderen?
Is het wel voor iedereen haalbaar om het leven onverdoofd het hoofd te bieden?
Ik wou ook niet twee jaar (- 5 dagen..) geleden, ik moest. Bezorgde collega’s, positieve alcoholspiegel op het werk; ook een soort bemoeizorg..