Ik heb het al eerder gedeeld; ik heb een heilig ontzag voor de ziekte verslaving. Die progressieve ziekte die je je vrijheid steeds verder afneemt en uiteindelijk nog altijd dodelijk is. Gelukkig niet in alle gevallen, in lang niet alle gevallen. Maar vrij ben je niet (meer)..
Herstel is hard werken, toegegeven. Maar is gebruik dat niet? ‘.. het verkrijgen, gebruiken en het vinden van manieren om aan meer te komen’, is deel van een citaat uit een voorleeskaart van de NA (Narcotics Anonymous – Anonieme Verslaafden). Om over het ‘bijkomen van..’ nog maar te zwijgen. Al die katers; niet alleen fysiek, ook emotioneel. Niet alleen alcohol geeft katers, alle middelen geven katers; cocaïne, XTC, speed, cannabis. Ze zijn voor je lijf misschien minder giftig, dus je wordt fysiek minder ziek (in eerste instantie dan), maar je neurotransmitters krijgen ook een optater. Het opgebruiken en leegzuigen van je dopaminevoorraden (en nog een hele bulk andere stofjes in je hoofd) gaat je niet in de koude kleren zitten. En dan moet er ook nog gebagatelliseerd, goedgepraat, weggelachen, ontkend, gelogen en bedrogen worden..
‘Addiction is giving up everything for one thing,
Recovery is giving up one thing for everything.’
Prachtige, en oh zo ware, uitspraak van een spreker op de Europese Conventie van de NA in Kiev vorig jaar. De ECCNA 36: meer dan 2000 deelnemers uit 34 landen. Wát een ervaring, wat een inspiratie én wat een ‘herstelvibe’ (zie blog: Conventie).
Waarom is het voor mensen dan tóch zo moeilijk om te stoppen?
Een Amerikaanse collega heeft het ziekte-inzicht van verslaafden onderzocht en beschreef in een tijdlijn dat het, tijdens het voortschrijden van de ziekte, gemiddeld drie tot vijf jaar duurt voordat de verslaafde doorheeft (toe wil geven) dat hij/zij een probleem heeft terwijl de omgeving dat al lang gesignaleerd heeft. Al dat liegen en bedriegen.. we houden dus voornamelijk onszelf voor de gek.
De drie pijlers van herstel zijn, na de eenmaal verkregen abstinentie; eerlijkheid, bereidwilligheid en openheid van geest.
Ik werk inmiddels drie jaar in de verslavingsgeneeskunde en ik moet zeggen dat ik die drie pijlers zelden tegenkom. Ik heb in het voorjaar in een week Florida (congres én veel meetings gepakt) meer commitment gezien dan in drie jaar GGZ in Nederland. Daar mogen we waarschijnlijk trots op zijn; we hebben een goed zorgstelsel. De GGZ zorgt voor het geestelijk welzijn van de medemens, wil daarbij in ieder geval de helpende hand bieden. Maar soms lijkt het wel of we verantwoordelijk zijn voor het levensgeluk van 18 miljoen Nederlanders.
De eigen verantwoordelijkheid, het besef daarvan, is vaak ver te zoeken; je dumpt je shit bij psycholoog/counselor/behandelaar/verslavingsarts/psychiater (ben ik iemand vergeten?) en wacht op dé oplossing voor ál je problemen. Dat het probleem in jou zit en de oplossing ook, dat herstel vanbinnen gezocht moet worden en dat het hard werken is -en ook nog langdurig- is een onpopulaire waarheid.
Dat wekelijks elders ‘je shit dumpen’ of ‘ventileren’ zoals de professionele term luidt, niets op gaat lossen, heb ik in de GGZ geleerd. Sterker nog, die ‘steunende en structurerende gesprekken’ (ook weer zo’n mooie professionele term) werken slechts als een ‘overdrukventiel’. Als je telkens weer de druk van de ketel haalt wordt de urgentie minder gevoeld en is het veel lastiger voor mensen om ongezonde patronen in hun gedrag en hun leven te herkennen. Waarbij verandering hiervan voor structurele verbetering zorgt en ‘ventileren’ slechts een ‘quick fix’ is, zoals drinken/blowen/snuiven dat ook is.
Werken aan je herstel (= werken aan jezelf) daarentegen maakt je een steeds betere (de beste?) versie van jezelf; het vergroot je levensgeluk en verbetert je kwaliteit van leven. En, én: het maakt je weer een vrij mens. Een écht vrij mens en niet een (onder invloed zijnde) ‘ik kan de hele wereld aan, het kan mij allemaal aan mijn reet roesten en ik doe lekker wat ik zelf wil’ F* addict.
Het eerste jaar van herstel was een heuse struggle en misschien dat ik het toen vaak nog niet zo voelde, maar in het tweede jaar werd het besef van échte vrijheid steeds groter. Nu ben ik ruim vier jaar onderweg en is ‘being sober my superpower’.
Ik was dan ook geschokt toen twee collega verslavingsartsen mij laatst tijdens het eten wijn aanboden en nogmaals aandrongen toen ik dat afsloeg. ‘Je drinkt toch nog wel af en toe een wijntje?’ NEE! Nee, ik drink NIET ‘af en toe nog een wijntje’!
Waarom zou ik? Waarom zou ik het risico lopen dat ‘die hele kermis daarboven’ weer aangaat? Dat ik me op een hellend vlak ga bevinden? Dat ik mijn ouders, mijn lief en en mijn meiden weer ongerust ga maken? En bovendien: 1 = geen, hihi.
Hadden zij iets gemist toen de neurobiologie van verslaving werd behandeld tijdens de opleiding? Dat verslaving een chronische hersenziekte is heeft Nora Volkov (Mexicaans-Amerikaanse professor en psychiater, directeur van het NIDA) met neuro-imaging zo mooi en wetenschappelijk aangetoond. Over cross-addiction hebben we ook geleerd en dat alcohol misschien wel het schadelijkste van alle middelen is ervaren we dagelijks in onze praktijk. Natuurlijk weten ze in het Twaalfstappenprogramma deze zaken al een kleine eeuw: ‘één is teveel want 1000 is nooit genoeg’ en ’alcohol is een drug, wij zijn mensen met de ziekte verslaving die zich moeten onthouden van alle drugs om te kunnen herstellen’. Maar ook de wetenschap is hierover al twee decennia klip en klaar. Dus waarom die vraag??
Ter afsluiting twee citaten van twee inspirerende mensen:
Toon Tellegen met zijn dierenverhaaltjes; lieflijk en klein, maar met prachtige waarheden en inzichten erin: ‘.. plotseling werd de mier overvallen door een grote somberheid, alsof hij midden in een wolk stond’.
En een uitspraak van Howard Thurman (Afro-Amerikaanse auteur, filosoof en één van de leiders van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging): ‘Vraag je niet af wat de wereld nodig heeft. Vraag je af waar je passie ligt en ga daarvoor. Want wat de wereld nodig heeft, is mensen met passie.’