‘Waarom toch altijd zo boos?’, vroeg de vader van mijn meiden vroeger regelmatig aan me. Vaak als ik al totaal woedend was en op een toon die de totale ontploffing heel erg nabij maakte.
Nooit op een later of rustig moment. Maar hij had wel gelijk. God, wat ben ik veel en vaak boos geweest in mijn leven. In alle gradaties; van snauwen en sneren tot spullen stuk slaan of gooien. Daadwerkelijk matten met gasten heb ik ook gedaan; blind van woede was ik meestal nog sterker ook. Alhoewel ik een paar jaar geleden niet op kon tegen drie agenten en bont en blauw in de cel belandde..
Ik zei vroeger ook altijd trots dat mijn boosheid een soort chemische reactie was waar ik niets aan kon doen. Het waren mijn Spaanse roots en zigeunerbloed; mijn temperament. ‘Het gebeurde gewoon.’ Uhuh..
Inmiddels weet ik dat professionals dat emotieregulatie problemen noemen en dat het in de GGZ vaak gezien wordt. Met name bij mensen met een licht verstandelijke beperking, autisme en allerlei andere vormen van geestelijk en/of emotioneel onvermogen. Machteloos wordt boos en decompenseert.
Onrecht, racisme, homo- en vrouwenhaat zijn nog steeds triggers, maar sinds ik in herstel ben ben ik in het gewone leven nauwelijks nog boos.
Ik ben eerder bang voor boos, verbaasd om boos of verwijder me van boos.
Ik begrijp nu ook veel beter waarom ze in Afrika (in ieder geval in de landen in Zuidelijk Afrika waar ik gewoond en gewerkt heb) boosheid en je geduld verliezen als gezichtsverlies zien. Je woede zegt namelijk heel veel over jou en veel minder over de ander. Soms niet eens iets over de inhoud.
Je toont je machteloosheid om met de feiten, de situatie, de desbetreffende mens(en) of het leven in zijn geheel om te gaan. En ja, ik heb wat gezichtsverlies geleden in Zambia en Malawi..
Met betrekking tot de inhoud had ik meestal gelijk; vitale parameters waren de hele nacht niet gemeten bij een kritieke patiënt omdat de zuster (m/v) in slaap gevallen was, morfine was niet gegeven aan een patiënt die ik een grote buikOK had aangedaan maar aan een ziek familielid doorgespeeld of het kacheltje was weggehaald in de kamer waar de patiëntjes met ernstige brandwonden lagen omdat de nachtzuster (m/v) het zelf koud had.
De witte dokter werd boos en de lokale zusters (m/v) stonden erbij en keken ernaar.. Keken naar mijn frustratie, mijn machteloosheid; mijn onvermogen om de wereld, het land, of desnoods het district te redden. Zelfs het redden van mijn eigen patiënten lukte soms niet.
Boosheid is een primaire emotie waarachter, mits je gevoelsleven enigszins ontwikkeld is en je andere gevoelens ook toelaat, een heel palet aan gevoelens schuilgaat. Weet ik nu.
‘Ik ben niet boos, ik ben teleurgesteld’, zei mijn moeder vroeger altijd. Ik haatte die zin! Ik gaf de voorkeur aan de woede van mijn vader want daar kon ik keihard tegenin. En lekker vinden dat ik gelijk had en dat hij een autoritaire klootzak was.
Sinds ik in herstel ben ben ik ook regelmatig teleurgesteld of gekwetst door de mensen die ik liefheb. Door kleine dingen soms (het schijnt dat verslaafden nogal gevoelige mensen zijn..). Ik vind dat hartstikke moeilijk. Dan ben je dus verdrietig of gekwetst, en dan? Accepteren dat mensen je kúnnen kwetsen, mensen daadwerkelijk toelaten dus; ik vind het nog altijd een ding.
Woede is zoveel makkelijker: Jij boos, ik bozer, jij mij pijn doen, ik jou doodmaken. Gewoon je geduld verliezen, kwaad worden, lekker decompenseren en alles eruitgooien. Het lekker bij de ander neerpleuren en vinden dat jij gelijk hebt. ‘Rot jij toch lekker effe op, joh!’ ‘Val toch kapot en je bril ook!’
Ik zit dus niet meer continu in de verdedigingsmodus met als gevolg dat ik soms sip ben door acties, of gebrek aan actie, van mijn beloved ones. En dat is oké, alleen de constructieve actie die daarbij hoort -erover praten- vind ik nog steeds heel erg moeilijk. Praten over pijn, verdriet, teleurstelling en dat ook nog op het moment dat je het voelt -> niet te doen. Ik trek me terug en wacht tot het een beetje gezakt is allemaal. Soms probeer ik het dan achteraf uit te leggen. Ook niet makkelijk, maar al beter te doen. Gelukkig heb ik in het (NA-)programma geleerd dat ‘we niet streven naar perfectie maar naar progressie’ en kan ik oprecht zeggen dat die er wel enigszins inzit, hihi.
De boosheid van anderen daarentegen..
Ik ben eerder bang voor boos, verbaasd om boos of verwijder me van boos.
Het is misschien raar voor iemand met zóveel ervaring met woede, maar ik schrik er tegenwoordig van als iemand boos wordt. Al snel doe ik wat de Afrikanen deden: Ik ‘bestudeer’ de boze medemens. Ik kijk van een afstand naar de boze patiënt, collega, verkoper, fellow of dochter en vraag me af wat er eigenlijk gebeurt. Gaat het wel goed met diegene? Waar gaat dit écht over? Waarom op dit moment zo boos? Waarom hierover zo boos? Is er meer aan de hand?
En de vraag van de vader van mijn kinderen dus -die ik overigens NIET stel, in ieder geval NIET op dat moment- ‘Waarom zó boos?’