‘Cool’
Haven of
heaven
scheelt maar
één letter
Vandaar dat
Coolhaven
voortaan Cool-
heaven heet
en de hemel
voor het eerst
in de historie
voor iedereen
direct per metro
bereikbaar is
Dit gedicht van Jules Deelder lees ik sedert een maand iedere ochtend en iedere avond. Maar het is niet wat ik in de tijd tussen aankomst en vertrek zie. Integendeel.
Ambulante verslavingszorg in Rotterdam centrum is over het algemeen niet bedoeld voor mensen die hun leven op orde hebben, voor mensen die door het geluk worden toegelachen.
Chronische verslavingszorg, hoe chronisch wil je het hebben?
Dat de ziekte verslaving progressief is en uiteindelijk zal leiden tot gevangenis, inrichting of de dood, zoals op één van de voorleeskaarten van de AA-/NA-meetings (en in de ‘Basic Text’) staat, is veel van onze patiënten duidelijk aan te zien. Ze hebben een strafblad en wonen in een IBW (Intensief Begeleid Wonen). Ze hebben een ZM (Zorg Machtiging) waardoor de hulpverlening hen tegen zichzelf, of beter gezegd tegen de ziekte verslaving, kan beschermen; door ze, waar nodig, dwangmedicatie te geven of voor de zoveelste keer voor een ‘detox’, wat eerder een time-out is dan het begin van een hersteltraject, op te nemen in een kliniek.
Somatisch zijn ze slecht, heel slecht. Soms te dik, meestal juist veel te mager, hart uitgeput, longen van teer. Lever kapot, brein stuk. En dat allemaal voor hun vijftigste. Maar de geboortedatum is hier echt ‘just a number’ want de biologische leeftijd en de kalenderleeftijd van patiënten liggen vaak decennia uiteen. Mensen hebben nauwelijks andere sociale contacten dan die met hulpverleners (soms omvangrijk in aantal). Hun familie heeft hen allang opgegeven en vrienden, tja ‘gebruikersvrienden’. Maar als je de ziekte verslaving hebt dan plaats je je gebruik boven het welzijn van je familie en vrienden dus zo’n vriendschap heeft meer te maken met wie wat heeft gescoord en hoeveel dan met oprechte belangstelling voor elkaar’s welbevinden.
Natuurlijk zijn de hierboven geschetste patiënten de meest zieke en meest kwetsbare. Ernstig getraumatiseerd en met eigenlijk altijd andere psychiatrische diagnoses zoals een autisme spectrum stoornis, schizofrenie en/of een licht verstandelijke beperking.
Een outreach team in de verslavingszorg is dus duidelijk niet bedoeld voor mensen die hun leven op orde hebben op de kater op maandagochtend na.. (Daar heb je dan weer ‘doktersindeknel.nl‘ voor, hihi.)
Sowieso, als je enige structuur hebt in je leven en je je aan afspraken kunt houden dan kom je bij de collega’s van de poli, één etage lager. Voor gesprekken, om groepen (bv. CGT middelengebruik) te volgen en om te blazen of urine in te leveren.
Ik heb nu al diep respect voor de collega’s van mijn team. Hun onvermoeibare, liefdevolle en oordeelloze zorgen voor ‘het afvoerputje van Rotterdam’, zoals sommige politici deze ernstig zieke en zeer kwetsbare mensen noemen, is indrukwekkend. Door het weinige ziektebesef en het vaak afwezige ziekte-inzicht stromen patiënten niet over van dankbaarheid. Drank en drugs maken mensen onaardig, grof in de mond, ruw en veeleisend. Maar ook ontredderd, wanhopig, depressief en suïcidaal. En soms zo in de war dat ze agressief en ronduit gevaarlijk zijn.
En daar fietsen mijn collega’s onvermoeibaar tussendoor om te troosten en te sussen, te helpen met ‘vanalles’. Van het bezoek aan de cardioloog, het vullen van vuilniszakken met lege bierblikken (0.5 liter, sterkste bier, goedkoopste merk), het bemiddelen bij burenruzies of met de woningbouw, tot het invullen van formulieren om toch weer aan een cursus te gaan beginnen (of schuldsanering aan te vragen). Orde scheppend in de chaos in hoofd, hart en huis van onze patiënten proberen ze ook ergens tot een behandelplan te komen en doelen te formuleren. Bewonderenswaardige mensen, mijn collega’s.
‘Heineken is een harddrug dealer’, zong de Utrechtse liedjeszanger Jaap Fischer in de jaren tachtig al. En: ‘De ziekenhuizen liggen vol met slachtoffers van alcohol.’
Want, ondanks dat er veel andere ‘heavy shit’ gebruikt wordt, bestaat onze patiëntenpopulatie voor meer dan de helft uit notoire alcoholisten. Dat alcohol een harddrug is en alles, écht alles kapot kan maken, hoef je niemand die, al is het maar kort, een kijkje in de verslavingszorg heeft genomen, uit te leggen.
En toch, en toch..
‘Soms doet alcohol de demonen in de nacht oplossen, de afmattende overspanning in mijn innerlijk wegebben en het verschroeide gemoed, hart en geweten helen – en gericht als een laser valt vanuit de zilveren sikkel van de maan een geneeskrachtige lichtstraal op mijn pad.
Drank de heelmeester, de bedrieglijke kwakzalver. Ik ben mij, bestoven en wel, ten volle bewust, dat hetgeen ik zo gretig naar mij toe wil halen niet meer kan zijn dan een kortstondige illusie.’
Uit: De morgen loeit weer aan van Tip Marugg.
De illusie is zó mooi, de aantrekkingskracht ervan zó sterk..
Natuurlijk zijn er lichtpuntjes. In het leven van onze patiënten en dus in het onze. ;). Een nieuw huisje, een nieuwe liefde. Bevredigende dagbesteding, geen herbelevingen of nachtmerries meer. Een verloren zoon die weer opduikt.
En altijd zijn er de verhalen, meestal over vroeger. Mooie verhalen, succesverhalen, stoere verhalen, grappige verhalen, verhalen barstend van het talent.
Sommigen lukt het om zich aan de neerwaartse spiraal van verslaving te ontworstelen. Misschien wel voorgoed.