‘Het leven is een kwaal waarvoor de slaap ons om de zestien uur verlichting brengt. Maar dat is een pijnstiller, het geneesmiddel is de dood.’ Dat zei Nicolas Chamfort, een Franse dichter die in 1794 stierf aan de gevolgen van een mislukte zelfmoordpoging.
Dit gebeurde vijf maanden nadat hij geprobeerd had zichzelf dood te schieten. Helaas haperde het pistool op ‘le moment suprême’, waardoor hij zich niet door het hoofd schoot maar alleen zijn neus en een deel van zijn kaak eraf knalde. Daarna probeerde hij met een briefopener zijn carotis te incideren. Ook dat lukte niet afdoende waarna hij in pure wanhoop op zijn thorax in ging hakken en uiteindelijk het bewustzijn verloor. Hij werd gevonden door een dienstmeisje dat een arts liet komen die hem weer oplapte.
Dit allemaal ten gevolge van een aanklacht ten tijde van de ‘Franse Revolutie-perikelen’, die later weer werd ingetrokken. Helaas was Chamfort zo verzwakt dat hij vijf maanden later alsnog overleed aan wat de geschiedenis in ging als de meest tragische zelfmoord(-poging) ooit.
Een groot filosoof was Chamfort niet maar in 1803 werd postuum ‘Maximes et pensées’ gepubliceerd en zijn ironische en sceptische overpeinzingen vonden weerklank bij denkers als Nietzsche en Camus.
Ruim een eeuw later zei Sigmund Freud: ‘Het doel van alle leven is de dood’. Nou ja, dat zei hij waarschijnlijk al eerder, maar die uitspraak staat in het in 1920 gepubliceerde essay ‘Jenseits des Lustprinzips’. Dit essay markeert een belangrijk keerpunt in de visie van Freud op menselijk gedrag. Ging hij eerder uit van lust, van de seksuele driften van de mens (Eros of libido), als primaire drijfveer van de mens -voor zoverre sociaal geaccepteerd-, hier voegt hij de doodsdrift (Thanatos) toe.
Na de Eerste Wereldoorlog waaruit veel ernstig getraumatiseerde soldaten waren teruggekeerd en een aantal andere onverklaarbare zaken uit zijn eigen praktijk, concludeerde hij dat het menselijk instinct het liefst terug wil keren naar een immateriële staat, het ‘niet-zijn’. Dat de mens eigenlijk continu worstelt met twee tegengestelde drijfveren; ‘Eros’, dat creativiteit, harmonie, seksuele verbondenheid, voortplanting en zelfbehoud behelst, en ‘Thanatos’, dat vernietiging, herhaling, agressie, dwang en zelfvernietiging brengt.
Dezelfde Albert Camus die zich door de ongelukkige Nicolas Chamfort liet inspireren zei halverwege vorige eeuw: ‘De mens is het enige schepsel dat weigert te zijn wat het is.’ Camus wilde geen filosoof genoemd worden. Hij zei niet te geloven in de rede. ‘Wat mij interesseert, is te weten hoe je je als mens moet gedragen. En om precies te zijn, hoe je je moet gedragen als je noch in God, noch in de rede gelooft.’ In eerste instantie, in ‘De mythe van Sisyphus’ vraagt hij zich af zelfmoord een legitiem antwoord is op de zinloosheid van het bestaan. Later, in ‘L’homme révolté, zoekt hij naar een positievere manier om met de absurditeit van het leven om te gaan.
Ik ook.. Objectief behoor ik tot de gelukkigste mensen op aarde, subjectief vaak ook :), maar gisteren even niet.
Ik had, in between jobs, een week vakantie waarin ik naar Tunesië zou gaan met een Tunesische vriendin. Nou ben ik geen groot vakantieganger, maar met een ‘local’ haar land (en de zon en zee aldaar, hihi) verkennen maakt voor mij nou nét het verschil. Dat ging niet door, we leven tenslotte in de barre tijden van ‘C’.
Plan B was om met lief een paar dagen op een prachtig gelegen luxe landgoed met wellness en sterrenrestaurant te verpozen. Maar wellness en restaurant leveren dermate risicovolle situaties op tijdens de ‘C’ crisis, dat ook dat niet tot de mogelijkheden behoorde.
Uiteindelijk besloot ik deze week nuttig te besteden. Inmiddels heb ik lief verhuisd, nog een dag onderwijs gevolgd, me laten vaccineren om de kwetsbare medemens te beschermen, de beschouwing van een artikel en de opzet van de conclusie geschreven en diverse ‘supportive talks’ gehouden tegen vrienden, familie, cliënten en matties. Gisteren dacht ik dat het handig was ook alvast enig voorwerk te doen voor de module ‘Leiderschap en Zorgcoördinatie’ die ik nu -opleidingstechnisch- volg.
Toen ik een TED-talk (wat is er gebeurd met het inspirerende, vernieuwende en leerzame hiervan?) over ‘the Golden Circle’ zat te kijken waarin vergelijkingen aan alle kanten mank gingen, onderbouwingen ongefundeerd waren en het zó duidelijk een verkooppraatje voor Apple bleek, was ik er helemaal klaar mee. De ‘lattes to go’ bij hippe koffietentjes en de eerste ijsjes in de koude lentezon ten spijt.
Ook de genegenheid van lief en kids – als tegenwicht tegen de eindeloze herhaling aan holle frasen in het hele verkiezingscircus en de troosteloze aanblik van de stad omdat we nu eenmaal in oorlog zijn tegen ‘C’- mocht niet meer baten. Het glas was niet meer halfvol, het glas was half leeg. Of helemaal leeg, wat maakt het uit, wat er nog in zat was toch alleen maar poep.
Dat ik me dan, met vet haar en gehuld in pyjamabroek en slobbertrui, in fractalen ga verdiepen en duistere Zweedse krimi’s ga kijken, zou ik niet persé als gezond gedrag willen bestempelen, maar het is vele malen beter dan het op een zuipen zetten en vreemdgaan. En als pijnstiller vroeg naar bed gegaan.
Morgen 1000 dagen clean. 🙂