Grenzen stellen.. -1-
Tsja, grenzen stellen, hoe doe je dat? En wanneer doe je dat? Hoe bepaal je dat überhaupt?
Ik hoor er mensen best vaak over delen op meetings. Het is voor veel verslaafden best wel ‘een ding’, een struggle die hen bezig houdt.
Ik heb daar geen moeite mee, denk ik. Ik dacht het in ieder geval. Vind het ook vaak zweverig en vaag; ‘ik moet mijn grenzen beter bewaken’, ‘ik ben weer over mijn grenzen heen gegaan’, ‘ik moet leren om mijn grenzen beter aan te geven’. Waar is de inhoud achter deze holle frasen?
Er zijn situaties geweest waarin mensen over mijn grenzen heen zijn gegaan, zéker, maar daar was niets vaags of zweverigs aan. Daar heb ik trauma’s aan overgehouden en consequenties aan verbonden. Dat ging niet over marchanderen over wie bij wie tijdens de feestdagen (‘wij moeten ons áltijd aanpassen’) en ‘het zal toch allemaal wel weer op mij neerkomen’ of over ‘hij loopt er altijd de kantjes vanaf en wie moet het weer opknappen’.
Nu is er voor het eerst sinds ik in herstel ben iemand over mijn grenzen gegaan. Tenminste, dat dat ook echt zo voelt. Niet alleen iets naars en onprettigs dat gebeurd is, nee, een heuse ‘dit-wil-ik-écht-niet-meer-situatie’. Ik heb er een nacht en een dag over nagedacht voordat ik er op geacteerd heb. Wat het trekken van de grens voor mij ernstig bemoeilijkte, was dat het om een ‘mattie’ gaat. Een vriend en medeverslaafde, iemand die ik (tot op zekere hoogte, maar toch) vertrouwde en graag mag. Een fellow, uit het programma, die het ook niet makkelijk heeft. Sterker nog, veel moeilijker dan ik, in mijn beleving. Geen vangnet, geen sociaal netwerk, naast zijn verslaving nog allerlei andere problemen dus sowieso al ongunstiger qua prognose. Ik was er voor hem; als klankbord, luisterend oor, een spiegel. Ik deed dat graag en het was vaak gezellig. Hij trok zich aan me op (en klaarblijkelijk op me af, maar dat wilde ik dus juist níet weten).
Ik voelde me vanaf het begin veilig op de meetings en binnen het programma. Dat je fellows gewoon mensen zijn die in hetzelfde schuitje zitten, dat het niet de bedoeling is het eerste jaar relaties aan te gaan want dat je daar nog niet klaar voor bent, dat relaties binnen het programma sowieso onverstandig zijn, dat het allemaal afleidt en dat je daar ook te kwetsbaar voor bent in pril herstel etc. Het was mij duidelijk: in deze kamers komen allemaal mannen en vrouwen die alleen met hun herstel bezig zijn, niets meer en niets minder. Geen dubbelzinnige opmerkingen, geen bijbedoelingen; gewoon addicts onder mekaar, herstel op één en druk bezig met het delen van hoop, kracht en ervaring. Het voelde als een bevrijding. Dáár hoefde ik me in ieder geval niet mee bezig te houden. Dát was geen issue hier.
Misschien dat het grensoverschrijdend gedrag van een mattie me ook daarom meer geschokt en gekwetst heeft dan als het een willekeurig ander iemand was geweest. Ik heb dus een grens gesteld; er duidelijke consequenties aan verbonden na hem al twee keer eerder aangegeven te hebben.
Grenzen stellen.. -2-
Is ‘grenzen stellen’ hetzelfde als ‘voor jezelf opkomen’? En hoe doe je dat bij mensen waarvan je het idee hebt dat je nog oneindig veel hebt goed te maken? Geliefden waarbij je vindt dat je in het krijt staat vanwege je gedrag tijdens je actieve verslaving? Je moet je toch nederig opstellen? Altijd eerst naar je eigen aandeel kijken? ‘Positief spreken en handelen en ons negatieve denken door positieve principes vervangen’ (zie de JFT van vandaag). Ook als men je onheus bejegent, kwetst of kleineert?
Grenzen stellen.. er komt vast nog een deel -3-