Ik hoor het zo vaak; ‘Het 12-Stappenprogramma? Dat is toch dat Amerikaanse God-gedoe?’ ‘De AA en de NA? Dat werkt niet in Nederland, te religieus; het lijkt wel een sekte.’
Niet gehinderd door kennis van zaken en al zeker niet behept met een open geest, tettert men maar door.
Dat mijn patiënten, zeker initieel, niet overlopen van openheid van geest (één van de drie pijlers van herstel; naast eerlijkheid en bereidwilligheid), daar kan ik nog wel inkomen. Maar dat collega’s, wetenschappelijk opgeleide mensen, zo’n ‘limited mind’ hebben dat ze wauwelen over iets waar ze geen verstand van hebben, waarbij ze ook niet de moeite hebben genomen zich er in te verdiepen en daarmee een goed werkzame behandeling van verslaving aan hun patiënten onthouden, shockeert én irriteert mij.
En dan leggen zij ook nog eens gedegen, recent wetenschappelijk onderzoek naast zich neer. Er is namelijk in 2020 nog een Cochrane review verschenen van John F. Kelly waarin de werkzaamheid van het 12-Stappenprogramma is onderzocht. De resultaten zijn ‘stunning’. Deze professor aan Harvard (inderdaad, John Kelly is niet de minste) schrijft in zijn conclusie letterlijk dat, als een behandeling in de somatiek zo’n overweldigend goede resultaten zou opleveren, het op de voorpagina’s van alle kranten zou staan.
Voor de niet-dokters onder ons; de Cochrane Library is een begrip in de geneeskunde. Het is een verzameling van databases en is de meest uitgebreide bron van hoogwaardige en onafhankelijke informatie over het effect van gezondheidszorginterventies. Cochrane reviews worden hoog gewaardeerd, omdat ze op een methodologisch sterke en grondige manier worden uitgevoerd. Een Cochrane systematische review kan derhalve als de ultieme vorm van evidentie beschouwd worden en een sleutel tot het praktiseren van evidence-based medicine (geciteerd van oa. Wikipedia, maar ook van div. sites van Nederlandse en Vlaamse universiteitsbibliotheken).
In Amerika is het ondenkbaar dat je in de verslavingsgeneeskunde werkt zonder een gedegen kennis van het 12-Stappenprogramma te hebben. In Nederland is dat helaas aan de orde van de dag. Met name in de reguliere GGZ, want private aanbieders van (goede en volledig vergoede) verslavingszorg werken eigenlijk allemaal in meer of mindere mate volgens het Minnesota-model/the 12-Step Facilitationprograms.
Omdat het 12-Stappenprogramma een zelfhulpprogramma is (de Anonieme Alcoholisten zijn de oudste én grootste vorm van zelfhulp ter wereld, gevolgd door de Narcotics Anonymous), wordt deze methodiek binnen de professionele zorg meestal het Minnesota-model genoemd, naar de plaats waar een psychiater en psycholoog in 1950(!) op een congres op het idee kwamen de inhoud van dit zelfhulpprogramma te vertalen naar de professionele verslavingszorg.
Op de meetings wordt vaak gezegd: ‘Geef jezelf een kans’. Het duurde een tijdje voordat ik die zin begreep (zie blog Mettertijd), maar dat dokters, psychologen en behandelaren anderszins, hun patiënten deze échte kans op herstel niet (aan-)bieden is ontzettend jammer (lees: schandalig). Gewoon, door onvoldoende kennis en vooroordelen.
Natuurlijk is verslaving een spectrum en ziet het herstel van een intelligent en autonoom iemand er anders uit dan het herstel van een verslaafde met LVB en een psychotische stoornis. Maar de verbinding met lotgenoten, het gezonde netwerk dat het programma biedt; héél veel (herstellende) verslaafden hebben er -bewezen- baat bij. Ook degenen met co-morbiditeiten.
En dan ben je ook nog eens altijd welkom op een meeting; waar in je herstel je je ook bevindt. De meetings zijn dagelijks; overdag en ’s avonds, door de week en in het weekend. En dat alles zonder wachtlijst; kom daar maar eens om in de reguliere GGZ.
Maar die ‘Hogere Macht’ dan, of ‘God, zoals wij hem begrijpen’? Hij/zij/het/whatever komt inderdaad vaak terug in dit ‘spiritueel, niet-religieus programma’. Dat laatste wordt namelijk ook op elke meeting voorgelezen. Zoals ze bij de Cocaine Anonymous (CA) voorlezen: ‘We komen hier niet om God te vinden, we komen hier om van een verschrikkelijke verslaving af te komen.’
Ten eerste ben je volledig vrij je eigen invulling aan die ‘Hogere Macht’ (HM) te geven. Voor sommige mensen is het de natuur, voor sommigen de groep/de meetings/het programma. Weer anderen kiezen voor hun overleden oma of het universum. Zolang het een liefdevolle tegenkracht is, want verslaving is ontegenzeglijk een destructieve kracht waar je aan ten onder (dreigt te) gaan. En je kunt het niet zelf zijn het zijn namelijk je eigen ‘goede’ ideeën, keuzes en patronen die jou tot hier gebracht hebben; daar waar je in actieve verslaving staat.
Ten tweede zijn er maar liefst twee hele stappen (Stap 2 en Stap 3) van de twaalf gewijd aan het uitvinden wat voor jou, en jouw herstel, werkt.
Mijn HM zit hem in vertrouwen en loslaten. Hoe langer ik in herstel ben, hoe beter dat lukt. Maar ook, nog steeds; hoe beter ik in mijn herstel zit, hoe beter dat lukt. Want wantrouwen, scepsis en controle, altijd maar weer alles willen regelen en in de hand willen hebben, liggen altijd op de loer..
Ik gebruik vaak vergelijkingen uit de somatiek; om dingen duidelijk te maken én om zaken in perspectief te plaatsen. In analogie met kanker en chemo-kuren: Wil je kaal worden? Nee. Wil je beter worden? Ja! Dus.. geef jezelf een kans! 🙂
Als laatste nog even een grappige quote van de wijze oma van een collega: ‘Ik geloof in God, wat niet te bewijzen is, jij gelooft in niets en dat is evenmin te bewijzen.’