‘Hoe groot de kuil ook is die je voor jezelf hebt gegraven, hoe uitzichtloos het leven soms ook lijkt en hoe weinig tanden je in je mond hebt, iedereen kan weer opnieuw van zichzelf leren houden.’
Bovenstaande is de flaptekst van het boek ‘Caveman, thuiskomen na twintig jaar op straat’, van Patrick van der Jagt.
Een waanzinnig sprookje over een gevoelige, getalenteerde tobber. Een intelligente jongen die niet wist hoe hij met zichzelf en het leven om moest gaan en daarom 20 jaar lang geprobeerd heeft het echte leven en zichzelf te ontlopen met dope. Daarbij zichzelf helemaal naar de gallemiezen helpend. Het is zeer beeldend geschreven; ‘je zít daar, je bént daar.’
Een boek over het dempen en verdoven, over de pijn, het verdriet, de wanhoop, de waanzin.. een boek over actieve verslaving.
Patrick’s verhaal kwam hard bij me binnen. Ook omdat ik een eigen Patrick heb, die misschien nog niet daar is waar het boek eindigt, maar die wel keihard werkt aan zijn eigen sprookje (en waar ik supertrots op ben).
Het zou geen sprookje zijn als het niet goed af zou lopen. Caveman werd gescout voor het tv-programma van Beau van Erven Dorens, ging er vandoor met het grappigste meisje van de tv-crew, werd straatfotograaf en heeft inmiddels een zoontje.
Is het nodig te vermelden dat hij inmiddels al een jaar of wat clean is? Overbodig volgens mij. Herstel gaat niet over (niet) gebruik(en), herstel gaat over leven in plaats van overleven.
‘Verslaving is 10% gebruik en 90% gedrag’, hoorde ik laatst een mattie zeggen. Dat had hij geleerd in zijn behandeling. Gevoelsmatig zou ik daar -afhankelijk van de situatie- 20/80 van willen maken, maar dat is natte vinger werk en bovendien niet belangrijk.
Want, eenmaal clean and sober, zit je daar.. onverdoofd met jezelf te kijken. Dat immer doordraaiende hoofd, alle gevoelens en emoties die zonder filter binnenkomen, je ziel rauw. De zelfhaat en het gedrag dat daaruit voortvloeit. ’Het wordt toch niks.’ Uit zelfbescherming begin je er dus maar niet aan. Je bent al zó vaak teleurgesteld, zo vaak afgewezen. Door jezelf met name..
‘We houden van je totdat je van jezelf hebt leren houden’, zegt het (NA-)programma. Hmmm.. toen ik net het programma binnenkwam, vond ik daar wel wat van, van deze zin. Nou ja, ik vond ‘m helemaal niks; overdreven, flauwekul, nep. Ik was net in herstel en dus waren scepsis, wantrouwen en cynisme nog alom aanwezig.
Het 12-stappenprogramma is een Amerikaans programma. Het hangt aan elkaar van de vlotte oneliners en is voor ons, nuchtere (hopelijk 😉 ) Nederlanders, misschien her en der een beetje ‘over the top’. Maar het werkt, dus so what??!
De Nederlandse versie zou misschien moeten zijn: ‘We geloven in je totdat je in jezelf gaat geloven.’ En natuurlijk geloof je in de ander, in de nieuwkomer; als jij, die jezelf ook eens een waardeloze hoop shit vond, het kan, dan kan toch iedereen het? Denken in mogelijkheden is één van de mooiste cadeau’s van herstel.
‘Maar wat als het als het wél lukt?’, zei het tv-meisje keer op keer tegen Caveman en zette haar licht en positiviteit tegenover zijn donkerte. Zij zag wat hij (nog) niet zag..
Afgelopen week zei iemand tegen mij: ‘Jouw hele leven ademt verslaving, heb je daar nou nooit eens genoeg van?’ In eerste instantie was ik overdonderd; ik zie dat zó anders. Als mijn leven al iets ‘ademt’ dan is het sowieso herstel; ondanks het feit dat een aantal lieve tobbers die me aan het hart gaan zijn teruggevallen en ik natuurlijk in de ‘cruciale zorg’ (ja, zo heet dat heb ik laatst geleerd) werk. Met en voor mensen aan het einde van het spectrum van deze K* ziekte. De mensen die in de hoek zitten waar de meeste klappen vallen; trauma, pijn, armoede, eenzaamheid, lichamelijke problemen, dak- en werkeloosheid. Mensen die meestal niet vooraan hebben gestaan bij het uitdelen van gelukkige momenten en/of een gezond netwerk. Beperkt zijn (geraakt) in intelligentie en veerkracht. Vaak omdat ze ook andere psychiatrische diagnoses bij zich dragen.
Ik werd vannacht (heb achterwacht) gebeld door een collega van de interne die aan het struggelen was met een onttrekkende patiënt met een GHB-verslaving. Behoudens medisch-inhoudelijk advies heb ik hem ook psycho-educatie kunnen geven. In de somatiek is weinig kennis van de ziekte verslaving; dat is een absoluut manco in onze opleiding. Maar mededogen in plaats van oordeel, dat wordt niet van je salaris afgetrokken en.. daar ben je dokter voor, toch?
Mijn leven ademt dus herstel. Dat mag ik hópen; ik ben zelf ook nog lang niet de versie van mezelf die ik ooit hoop te worden. Gelukkig gaat het om progressie in plaats van perfectie. 🙂
Ondertussen verkeer ik in de gelukkige omstandigheid dat ik, voor het merendeel, omringd ben met mensen die ook een betere versie van zichzelf willen worden.
Al die prachtige mensen die ik de afgelopen jaren heb leren kennen; tijdens de meetings en tijdens het roeien voor herstel natuurlijk, maar ook collega’s en vrienden waar ik nu een hele andere verbinding mee aan kan gaan. En niet verslaafd, maar wel prachtig, liefdevol en open van geest zijn daar natuurlijk altijd lievemans (het licht in mijn donkerte) en mijn dochters.
Mijn streven is inderdaad om in liefdevolle verbinding te leven en te werken; dát is herstel voor mij (en geluk 🙂 🙂 ). Mijn missie is ook om hoop en vertrouwen uit te dragen; aan de nog lijdende verslaafde (stap 12), maar ook aan ieder ander. Want het zijn zéker niet alleen verslaafden die zichzelf geen kans durven geven..
Want wat als het wél lukt?