De eerste dag van een nieuwe week, de eerste dag van een nieuw jaar. Goed hè, dat dat zo lekker samenvalt?
Begon ik 2023 nog met een blog over ‘boos’ (zie blog Wéér boos), die overigens niet boos eindige maar met: Ik wens iedereen, écht iedereen, een prachtig mooi 2023 vol liefde en openheid van geest. Meer aardig, minder oordeel. And I will continue practicing recovery in grace. Prachtig woord ‘grace’.
Was ‘grace’ een jaar geleden mijn woord, nu is het ‘moed’. Mijn goede voornemen voor deze Nieuwjaarsdag (‘Just for today’ 😉 ) is om een blog te schrijven over moed en moedige mensen.
Het Nederlandse woord ‘moed’ komt van het Germaans ‘muot’. Het is een erfwoord en verwante woorden zijn gemoed en woede (het boos van januari 2023 dus..). Vergelijkbaar met het Engelse ‘mood’.
Volgens de Van Dale is moed 1.) het binnenste van de mens; gemoed: het was ons droef te moede, we waren bedroefd en 2.) onverschrokkenheid, dapperheid: moed putten uit, hoop, kracht ontlenen aan: de moed erin houden, het niet opgeven, moed verzamelen, de kracht vinden om iets te doen.
Moed is een van de vier kardinale deugden ‘prudentia’ (wijsheid), ‘justitia’ (rechtvaardigheid), ‘fortitudo’ (moed) en ‘temperantia’ (matigheid, zelfbeheersing). Volgens Aristoteles is moed zelfs de deugd waar alle andere deugden uit voortkomen. Het draait bij moed om de balans tussen twee extremen; lafheid en waaghalzerij. Die balans vinden is niet makkelijk, want die verschilt per persoon en per situatie.
Hmmm, lekker pretentieus dus om het nieuwe jaar zo deugdelijk te beginnen, hihi.
‘Moed is de bereidheid de confrontatie met lichamelijke pijn, tegenslag, levensbedreiging, onzekerheid, angst en intimidatie aan te gaan en te doorstaan. De bereidheid tot levensbedreigende actie wordt ook wel doodsverachting genoemd’, zegt de Googelaar over moed.
Het woord doodsverachting doet me denken aan de kamikaze acties die ik uithaalde als puber toen ik er een sport van maakte de weg over te steken, met de fiets of te voet, als het eigenlijk niet meer kon. Auto’s dwars op de weg, automobilisten met een hartverzakking, vrienden die zich dood schrokken en ik die haar schouders ophaalde. Geen moed maar waanzin dus.
Er is een website die heet moedigemensen.nl en die gaat over de aanpak van huiselijk geweld. Hiervoor is volgens hen professionele én persoonlijke moed nodig.
Ook heb je de ‘Moedige Moeders’; in 2004 opgericht in Volendam en inmiddels in heel Nederland strijdend tegen het stigma op verslaving en voor het welzijn van hun verslaafde kinderen.
De Iraanse mensenrechtenactiviste Narges Mohammadi mag natuurlijk niet ongenoemd blijven; zij kreeg afgelopen jaar de Nobelprijs voor de Vrede voor haar strijd tegen de onderdrukking van vrouwen in Iran en haar inzet voor mensenrechten en vrijheid voor iedereen.
Sowieso zijn alle strijders tegen onrecht en onderdrukking moedig. Maar ook mijn patiënten die de strijd met hun verslaving aangaan en daarmee met zichzelf.
Was ik afgelopen jaar moedig? Misschien.. soms.. Veel mensen zullen als voorbeeld daarvan waarschijnlijk mijn uitzending naar Zuid-Soedan met Artsen zonder Grenzen aanhalen, ikzelf denk daarbij eerder aan mijn spijtbetuiging aan de roodharige mevrouw van één van de koffietentjes hier in Delft.
In de Corona-tijd ben ik een keer tegen haar uitgevaren over het uitsluiten van mensen; wat mijns inziens hun beleid was. Ik werd onevenredig boos. Ik ben niet van standpunt veranderd, maar dat standpunt was geen rechtvaardiging voor mijn gedrag. Daarna heb ik dit koffietentje, waar ze hele lekkere koffie hebben, twee jaar gemeden. Dat was niet moeilijk; er zijn genoeg leuke en gezellige koffietentjes in Delft. Maar ik kreeg er last van. Ik kreeg steeds meer last van mijn geweten, met name als ik er langs liep; wat heel vaak is aangezien ze ongeveer om de hoek zitten.
Dus ik ben op een gegeven moment naar binnen gegaan en heb gevraagd of ik haar even kon spreken (de eerste drie keer was ze er niet, maar de aanhouder wint). Ze kon zich het incident nog herinneren (ik was vervelend genoeg dus) en toen ik mijn excuses maakte voor mijn gedrag toentertijd kreeg ik een knuffel en een kus.
Waar ik ook aan denk is het -met professionele hulp- naar mijn aandeel kijken in het getob van mijn dochters. Wat ongelofelijk pijnlijk is, maar noodzakelijk en rechtvaardig.
Het Engelse en Franse woord voor moed ‘courage’ doet meer recht aan deze moed. Het stamt van het Latijnse woord voor hart ‘cor’. In vroeger tijden had courage ook een andere betekenis, namelijk: to speak one’s mind by telling all one’s heart. Het is pas later dat courage meer synoniem geworden is aan heroïek.
Een vraag die ik tegenkwam in mijn zoektocht naar moed was deze: ‘Wanneer heb je afgelopen jaar gezwegen terwijl je eigenlijk op had willen staan?’
Je uitspreken, liefst op een respectvolle en liefdevolle manier, en je kwetsbaar opstellen door eerlijk en open te zijn, vergt moed. Het is niet de heroïek die in de geschiedenisboeken weggeschreven gaat worden, maar mooier en misschien wel dapperder (ik vind het in ieder geval nog altijd hartstikke lastig).
Laten we trachten dapper te zijn dit jaar; niet met grootse woorden maar met kleine daden (‘courage does not always roar’). Want zoals mijn heldin Brené Brown zegt: ‘Courage is a heart word. Be brave. Love hard.’
Ik wens iedereen een liefdevol en moedig 2024.