‘Waakzaamheid’, één van de woorden uit het ‘Twaalf Stappenprogramma’ waar ik een heilig ontzag voor heb. Er zijn veel woorden, begrippen, zelfs stappen en tradities waar ik kritisch tegenover sta, of ronduit moeite mee heb (‘nederigheid’ is er zo één, afschuwelijk woord waar al mijn haren van overeind gaan staan), maar waakzaamheid heb ik meteen omarmd als dé uitdaging, hét principe waar ik mee te maken heb en mee te maken blijf houden. Want, zoals we iedere meeting braaf voorlezen, ‘verslaving is een sluwe vijand’..
Het verhaal van een cliënt tijdens zijn opnamegesprek afgelopen week toonde dat weer eens overduidelijk aan.
Het betrof een bedrijfseconoom van middelbare leeftijd die werd opgenomen voor een ‘alcohol detox’. Zijn vierde opname hiervoor in 12 jaar tijd. Tussendoor was hij telkens tussen de tweeënhalf en drie jaar clean geweest. Waar we, tijdens een opnamegesprek, altijd focussen op opgelopen spanningen, life events (in negatieve zin) met grote impact of verlies aan andere copingsstrategieën om de terugval te verklaren, was daarvan hier geen sprake. Deze man vertelde zelf dat het ‘gewoon’ gegaan was zoals de andere drie keer; hij dacht dat ‘het’ wel weer kon. Dat hij wél sociaal kon drinken. Gezellig een biertje of borreltje met vrienden of collega’s. Om daarna in sneltreinvaart een gigantische terugval in te duiken, want van ‘gezellig een drankje met collega’s’ zat hij binnen twee maanden weer alleen thuis met de fles 24/7 binnen handbereik.
Ik dook in zijn dossier. Bij de eerste opname kwam hij nog vanuit een goed sociaal netwerk (oa. vrouw en kinderen) en dito huis en baan. Ergens tijdens terugval twee en drie was huwelijk gesneuveld en huis verloren gegaan. Ook zijn baan was er iedere keer eentje op een lager niveau geworden. En nu, na terugval nummer vier, vertelde hij dat zijn kinderen hem niet meer wilden zien, hij de kamer die hij inmiddels bewoonde zou moeten verlaten en dat zijn werkgever hem nu echt zijn congé gegeven had. Ik schrok. Van zijn verhaal, van de eenzaamheid die deze man uitstraalde.
Ik heb het al eerder gezegd, maar ik zeg het weer: Wat is het toch een ongelofelijke klotezieke!!?!
Want..dat stemmetje, dat duiveltje op je schouder, dat je altijd met je meedraagt. Allerlei benamingen hebben mensen (verslaafden, veelal in herstel) ervoor; de wijnheks, de zwarte wolf tegenover de witte wolf, je lagere macht in plaats van je hogere macht, you name it. Maar of je het nou personaliseert, het als een negatieve kracht ziet of nog weer anderszins; de les die je uit alle verhalen, shares en ervaringen van (teruggevallen) medeverslaafden leert is dat: dat het er altijd is en altijd zal zijn. Vaak ‘in disguise’ want sluw, heel slus en slim.
Dus is waakzaamheid geboden. Waakzaamheid is zelfs van levensbelang, want het beste (enige?) wapen. Zelfs je brein, ons brein, waar we sinds jaar en dag mee werken en op vertrouwen is in deze onbetrouwbaar gebleken want door je verslaving deel van het complot geworden.
Over het brein en zijn (haar?) betrouwbaarheid heb ik overigens nog een mooi verhaal wat ik jullie niet wil onthouden (met dank aan Peter :)).
De Aborginals kennen drie soorten verstand; het eerste zetelt in je buik (dat wat wij ‘onderbuiksgevoel’ zouden noemen) en is het meest betrouwbare. Ga daar het liefst op af. Het tweede zetelt in de borstkas en kan heftig zijn. Boosheid, blijdschap, angst (‘emoties’). Het derde, en minst belangrijke, want minst betrouwbare, zetelt in je hoofd. Ons brein, dus. Het Aboriginal-woord voor het brein is gelijk aan het Aborginal-woord voor een visnet dat hopeloos verstrikt is..