06 83 97 13 77 help@doktersindeknel.nl

      Zwanger & verslaafd

      01 04 2023 | Blog

      Niemand kiest ervoor om verslaafd te raken. Niemand zegt op de basisschool, als de juf vraagt wat je later worden wil: ‘Ik wil later graag verslaafd raken, juffrouw.’

      Toch is er altijd weer dat oordeel, dat ‘oordeel over’ in plaats van ‘helpen van’. Zelfs binnen de GGZ is men niet oordeelvrij, helaas. En het allermeest is dat oordeel merkbaar bij zwangere verslaafden en verslaafde moeders.

      Altijd als er verslaafden zwanger zijn dan riekt alles, in ieder geval veel, naar oordeel. Oordeel, controle en straf. Zeer strijdbaar voor het ongeboren kind wordt er gesmeten met ‘ZM’s’ (zorgmachtig), ’OTSen’ (onder toezicht stelling); uit huis plaatsing dreigt. Er is ‘Veilig thuis’ en ‘het Jeugdplein’. Organisaties als Enver, Minters, Timon, Pluryn, Mevis en ‘de Beschermde Wieg’ buitelen over elkaar heen om hulp te bieden, maar patiënten, kwetsbaar en onzeker, zien niets gebeuren (behalve dan het aanvragen van een ZM) én vaak door de bomen het bos niet. Ik ook niet overigens; ik ‘goochel’ me iedere keer weer suf. Want wie doet nou wat en wie is er verantwoordelijk voor welk stukje zorg?

      En waarmee is de zwangere; vaak jong en alleen, maar altijd kwetsbaar, bang en onzeker, vervuld van  schaamte en schuld, nu écht geholpen?

      Ik werk ruim drie en een half jaar in de GGZ en er zijn dagen dat ik denk dat ik de hulpverlening in de regio Rotterdam eo. inmiddels redelijk ken. Maar veel vaker val ik van de ene verbazing in de andere; zoals vorige week toen ik deskundigheidsbevordering gaf aan het wijkteam van Pernis en de aangeschovenen zich voorstelden. Van wélke organisatie ben jij? En die doen wát?

      Lang leve de marktwerking in de zorg én de decentralisatie waardoor gemeenten sedert 2015 verantwoordelijk zijn voor jeugdzorg en voor werk, inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Héérlijk overzichtelijk die wildgroei aan kleine zorgaanbieders waarbij in verschillende gemeenten verschillende regels (gedecentraliseerd tenslotte) gelden.

      Gelukkig zijn mijn patiënten lekker stabiel; zowel hun psychische kwetsbaarheden als hun sociaal-maatschappelijke omstandigheden. Lekker ‘huisje, boompje, beestje’; alles op één plek, in één gemeente. De indicatie voor outreachende zorg door de SGGZ is namelijk: minimaal één (heel vaak zijn het er twee of drie) psychiatrische ziekte en problemen op minimaal drie leefgebieden. Gelukkig zitten daar geen daklozen of ‘bankslapers’ in verschillende gemeenten bij. Uhuh..

      Ik probeer al enige tijd volgens het adagium ‘de wereld verandert door jouw voorbeeld, niet door jouw mening’ van Paolo Coelho (zie blog Mettertijd ) te leven en uit te gaan van vertrouwen in plaats van wantrouwen (= controle). En ik ben, onder mijn collega’s waarvan er vele zeer bevlogen en betrokken zijn, zeker niet de enige. Maar zwangere verslaafden en/of moeders maken bij sommige mensen iets los dat ‘beyond reason’ is.

      Bij mijzelf ook trouwens..

      Ergens vorig jaar had ik dienst en trof ik tijdens de overdracht een zeer verontwaardigde collega aan. Een langdurig opgenomen zwangere was van verlof teruggekeerd en had een BAC van 0.5 promille (1 glas voor een vrouw, 2 glazen voor een man) geblazen; hoe kón ze! En dan ook nog een potje gaan janken en zeggen dat het je zó spijt. Nou dat had je dan eerder moeten bedenken!

      Ik dacht schaamtevol en schuldbewust terug aan mijn eigen zwangerschappen..

      Ik herinner me een tafereel in een restaurant in Den Haag toen ik, hoogzwanger van nummer 1, en mijn vriend een (alcohol bevattend) aperitief van het huis aangeboden kregen. De ober wierp een snelle blik op mijn buik en zei: ‘Oh, ik zie het al, alleen een aperitiefje voor mijnheer.’ Ik werd pislink en eiste ook een glas. Wat dácht die gast eigenlijk? Waar bemoeide hij zich mee?

      Of de rondreis die we maakten toen we in Zambia woonden en werkten en ik inmiddels al 7 maanden zwanger was van nummer 2. Mijn vriend had een weekschema gemaakt om mijn alcoholgebruik te doseren en te reguleren (toen al behoorlijk stuk in mijn brein dus) waarin 1 alcoholvrije dag voorkwam; de maandag. De langste dag.. de saaiste dag..

      En er waren in die jaren altijd dagen en feesten waarop ik ‘los’ mocht gaan; dat kon toch wel af en toe?!?

      De enige zwangerschap waarbij ik me enige tijd geheel onthouden heb van alcohol was bij nummer 4; vanaf 20 weken bleef zij in groei achter en werd mijn schuldgevoel groter dan mijn strijdbaarheid om gewoon te kunnen blijven doen waar ik zin in had (lees: mijn verslaving). Ik stopte geheel met drinken omdat ik het hebben van een kind met het foetaal alcohol syndroom (FAS) een onverdraaglijk idee vond; misschien was het al te laat, maar ik moest alles uitsluiten. Ineens dacht ik niet alleen aan mezelf, maar aan de vader, de zusjes, de opa’s en oma’s.

      Met het eerste glas champagne wachtte ik nog net tot na de geboorte van de placenta..

      Tijdens mijn eerste zwangerschap wist ik al álles over FAS en ik heb vier keer niet als eerste gekeken naar de hoeveelheid vingers en tenen maar naar het filtrum van mijn meisjes. Thank God! hebben ze alle vier een prachtig filtrum en zijn ze verder ook kerngezond, slim en mooi.

      De last die vier keer van mijn schouders viel.. Als ik er over schrijf word ik weer verdrietig en voel ik me weer in en in slecht.

      Ik ben inmiddels bijna vijf jaar in herstel en heb onlangs alle twaalf stappen afgerond, maar nóg heb ik niet alle schaamte en schuld van me afgeschud. Ik had geen idee hoeveel schuldgevoel ik had, hoeveel schaamte, hoeveel van dat alles ik, tijdens mijn actieve verslaving, met me meezeulde. Ik voelde me vaak ongelofelijk alleen, alleen en slecht. Wat ik uiteraard probeerde te verdringen; negatieve gevoelens? Meteen verdringen of overschreeuwen, meteen dempen en verdoven.

      Ik zou het niet eens dúrven om een oordeel over verslaafde zwangeren te hebben. Ik weet (helaas) veel en veel te goed hoe zij zich voelen. En wat ze nodig hebben: Iemand die, liefdevol en oordeelloos, náást hun staat. Want dat je een slecht mens bent, dat weet je al lang..